Marokko deel 1

We hebben ons inmiddels goed gesettled in Rabat: kennisgemaakt met de bemanningen van andere vertrekkers hier, we weten waar we brood, groente, vlees en vis kunnen halen en in onze afwezigheid wordt de boot goed bewaakt. Iedere 'onbevoegde' die te dicht bij de toegang naar de pontons komt wordt direct teruggefloten door de bewakers die 24 uur per dag posten op de haven. Toch een fijn idee.

Gastenvlagje gevonden !

Jachtvaren is hier nog zo bijzonder dat veel mensen selfies maken of zich laten fotograferen met de jachten op de achtergrond, dat zou je in Nederland niet zien. Het koninklijk jacht ligt hier ook en is niet, zoals je misschien zou verwachten, een groot superjacht met veel pracht en praal maar een 'gewoon' motorjacht van een meter of 12 zoals je ze bij bosjes in Nederland ziet.

Een paar overzet/visserbootjes bij laagwater

 Vijf keer per dag horen we de gebedsomroepers door de stad schallen en worden we er aan herinnerd waar we zijn. Zouden dit bandjes zijn, of zou er werkelijk bij elke moskee iemand zingen? En zou er dan ook een tv-programma zijn 'so you want to be a Moskee-omroeper' ?

Schipper mag ik overvaren?

Op vrijdag gaan we naar Rabat. De haven ligt aan de overkant van de rivier, dus eigenlijk in Sale. Je kunt met de tram naar Rabat maar er zijn ook overzet-bootjes waarmee je naar de overkant wordt geroeid. Deze bootjes zijn van de lokale vissers: als de zee te ruw is varen ze als overzet en als er gevist kan worden gaan ze te vissen (al blijven er altijd aanwezig als overzet).

In visserij-modus

Aan de overkant lopen we naar de Kasbah van de Oudayas waar we direct kennis maken met een Marokkaans gebruik: bakshies. Mensen bieden hun diensten aan in de hoop wat bij te verdienen, deze keer als gids door de Kasbah. We maken er dankbaar gebruik van en leren over de verschillende poorten en de historie.

Mieuw

Het wemelt van de poezen en kittens dus de kinderen zijn ook in hun nopjes al mogen ze van ons geen wilde dieren aaien (vlooien en rabies preventie).

Richting de Kasbah

 We hebben een mooi uitizcht op de haven, de foto die we maken zou niet misstaan in een pilot: dan is het een stuk duidelijker hoe de aanloop er uit ziet.

'Rock the Casbah'

 Na ons bezoek aan de Kasbah lopen we naar de Medina om op zoek te gaan naar een gastenvlag. Deze verkopen ze niet in het winkeltje op de haven (raar, want iedere bezoeker heeft er een nodig) maar moet je daar zien te vinden, wat nog slaagt ook: een mooie vlag op de een stokje met zuignap. Vlag eraf, stokje weg en we zijn klaar. We slenteren nog wat door de Medina en Ties en Robert proberen de gefrituurde aardappel-bollen: heerlijk.

In de Kasbah

 In Rabat-centrum zou ook een Carrefour zijn maar deze kunnen we zelf niet vinden. We vragen het aan een meneer die met zijn vrouw, zoon en kleinzoon door de stad loopt. en als blijkt dat hij ons niet uit kan leggen hoe er te komen lopen ze ons voor naar de winkel. Dit is een tippel van zeker een halve kilometer en het hele gezin loopt mee. Ontzettend vriendelijk en tekenend voor wat we hier meemaken: enorm vriendelijke, gastvrije en behulpzame mensen (en voor de sceptici: en dus niet alleen als er wat te verdienen valt)

De havenmonding vanaf land gezien

Familiekiekje

 Onder de Carrefour zit een kelder die dienst doet als slijterij en dit schijnt de enige plek te zien in Rabat waar je alcohol kunt kopen. Een blikje bier kost omgerekend 1,5 euro en flessen wijn vind je niet onder de 3 euro. Erg duur dus voor hier, maar ook vergeleken met bijvoorbeeld Portugal of Spanje. Toch is het er druk (druk !)  en staan er rijen voor de kassa's. Mensen kopen dozen en treeen vol met bier en wijn: hoe zat dat ook al weer met Islam en alcohol ? Wederom tekenend: Robert sluit met 1 fles Marokkaanse wijn aan bij de kassa en wordt direct door iedereen voorgelaten en staat in 5 minuten weer buiten.

Nog meer mieuw

De 'kitty whisperer'

Zaterdag 24 september staan we om kwart voor zes op. Vandaag hebben we schoolreisje naar Fez en onze trein vertrekt om 07.20 vanaf Sale. We gaan op het station nog even naar het toilet en Ties wordt dringend naar de normale herentoilet geleid en snapt niet waarom. Wij wel: wat Ties aanzag voor urinoir is het voetenwasbad voor de Moslims die gaan bidden. De dame die de toiletruimtes schoon houdt was er net op tijd bij. Ach, zo leer je weer wat over het land waar je te gast bent niet waar ?

Mag ik in uw voetenbadje plassen ?

 De trein komt mooi op tijd en omdat we eerste klas gereserveerde zitplaatsen hebben is het prima zitten. Het eerste deel van de reis is niet zo interessant maar vanaf halverwege wordt de omgeving mooier: heuvels, dalen, valleien: prachtig.

Onze gids

We hebben eigenlijk niet bepaald wat we gaan doen in Fez ook al hebben we wel vooraf wat gelezen over de bezienswaardigheden. Het plan is om een taxi te nemen van station naar Medina en dan maar te zien. Naast ons zit een forens onderweg naar kantoor en hij vertelt dat hij een tijdje terug met zijn familie een hele goede gids had die hij zeker aan kan raden. Nu zijn we wat achterdochtig want dit is het soort husselen wat in Marokko heel normaal is: iedereen heeft wel een vriend/neef/kennis die heel goed iets voor je kan doen maar als je niet goed oplet zit je bij een 'deken-demonstratie'. We vragen wat door over het hoe en wat en bekijken zijn kaartje (van de gids). Het klinkt toch wel goed en betrouwbaar. Hij belt voor ons met de gids of deze nog beschikbaar is.

Laan bij het paleis

Op het station van Fez aangekomen komt een man aangelopen met een vel papier met 'Family Hall, 5 persons': onze gids. Hij spreekt uitstekend Engels, komt zeer correct over en we besluiten met hem mee te lopen om te praten over wat hij aan kan bieden vandaag. Voor 250 Dirham (~ 25 euro) rijdt hij ons de hele dag rond van bezienswaardigheid naar bezienswaardigheid: we nemen het lijstje door met highlights en kiezen waar we wel en niet heen willen.

De paleispoort

Er probeert zich nog een andere gids bij te voegen die ons dan speciaal door de Medina leidt, wat op zich raar is omdat onze gids dit ook kan. Deze gids kost dan nog 250 Dirham extra. De gidsen zijn kennelijk aangesloten bij een organisatie die zo de handel verdeelt, en we merken aan 'onze' gids dat hij niet in de ander zijn bijzijn kan zeggen dat de tweede gids niet nodig is. Daarom hakken wij de knoop door, we gaan alleen met hem op pad. Later in de auto krijgen we uitgelegd hoe dit werkt en dat dit dus inderdaad niet nodig was.

Poort naar de Joodse wijk

 Onze gids blijkt een leraar Wiskunde die net gepensioneerd is. Op het laatst had hij klassen van 55 leerlingen en was hij er meer dan klaar mee. Zijn vrouw is professor Arabisch aan de universiteit en ze hebben 35 jaar in de Medina gewoond en al hun hele leven in Fez. Dat klinkt goed ! Op onze vraag of Arabisch schrift lastig te leren is tips hij ons over een app 'Memrize' die talen leren heel makkelijk schijnt te maken. Dat gaan we thuis (op de boot) opzoeken.

De 17e eeuwse torah in de synagoge

In de synagoge

Hij verontschuldigt zich namens zijn land ook voor de problemen die veel jonge Marokkanen veroorzaken  in Nederland en Belgie en legt uit dat ze dit in Marokko als een serieus probleem zien waar ook vanuit Marokko naar een oplossing wordt gekeken: er is een ploeg 'sociaal werkers' in opleiding die in Nederland moeders gaan bijstaan in het corrigeren van hun kinderen en de jongeren gaan helpen in het leiden van een 'normaal' deugdzaam leven zonder criminaliteit.

Joodse begraafplaats

 Als eerste gaan we naar een van de paleizen van de koning. Groene lanen en tuinen zijn een status-symbool, en dit is ook goed te zien hier. Dit paleis ligt tegen de Joodse wijk (de 'Mellah') aan waar we naar de Ibn Danan synagoge gaan. De synagoge is niet meer als zodanig in gebruik: in het pand wonen mensen, onder andere de dame die ons rond leidt. Onze gids mag de wijk niet in maar volgt ons op een afstandje zodat hij kan ingrijpen als we verdwalen of lastig gevallen worden (wat beide niet gebeurt overigens). Vanaf het dak van de synagoge hebben we een mooi uitzicht over de joodse begraafplaats. Er is in Marokko nog een Joodse gemeenschap van ongeveer 3000 man, en deze bestaat volgens onze gids harmonieus naast de Islamitische en Christelijke gemeenschappen.

Rabbi Amarins

Rabbi Ties

Rabbi Meike

 We lopen nog een rondje door de Joodse wijk en zien de beroemde balkonnen aan de huizen die typisch zijn: Joodse balkonnen zitten aan de buitenkant van een huis, Arabische aan de binnenkant. Dit scheen vroeger typisch te zijn voor de naar-buiten / naar-binnen orientatie van de religies (zo laten we ons vertellen).

De wasplaats voor ongetrouwde vrouwen

De Joodse balkonnen

 De volgende stop zijn de oudste stadstuinen (Jardin Jnan Sbil): een prachtige oase in deze drukke stad. Hierna gaan we naar de Bab Boujloud, de beroemde blauwe toegangspoort naar de Medina.

Les Jardins

We gaan samen de Medina in en bezoeken een prachtige Moskee: binnen hoor je nagenoeg niets van de drukke oude stad om je heen. Het is opvallend hoe het houtsnijwerk wordt gerepareerd: op zijn 'Waarschips' worden er stukjes gewoon hout ingelegd in plaats van dat het snijwerk zelf wordt gerestaureerd: dit is te duur en arbeidsintensief tegenwoordig.

De beroemde bab

 De wandeling door de Medina is al een belevenis op zich: goederen worden vervoerd met handkarren en muilezels, overal vindt je winkeltjes met levend vee en bij de viskramen zitten zwerfkatten hoopvol te wachten op een maaltje. We proeven olijven bij een stalletje en kijken even binnen in een typische guesthouse.

Prachtige decoratie in de Moskee

Frans koloniale invloed

Vanuit de moskee

We verlaten de Medina en rijden naar de heuvel aan de zuidkant van de stad. Hier bevindt zich een openlucht moskee die nog een paar keer per jaar wordt gebruikt en hebben we een practig uitzicht over de Medina, de Islamitische begraafplaats, en de Atlas en Rif gebergtes.

De Islamitische begraafplaats

In de openlucht Moskee

Uitzicht over de grootste Medina ter wereld

Fez is onder andere de ambachts-/handwerkhoofdstad van Marokko dus we gaan ook naar een paar plekken waar we dit kunnen bekijken. om te beginnen de pottenbakkerij waar ze de prachtigste aardewerken voorwerpen maken. We krijgen een mooie rondleiding door de fabriek. De kinderen krijgen stukjes mozaiek van de mannen die de mozaiek stukjes hakken en vormen: een mooie souvenir. Uiteraard belanden we daarna nog in de 'outlet' maar deze is een museum op zich: wat een prachtige spullen maken ze hier. Gelukkig is het wonen op een zeiljacht een uitstekend excuus om geen aardewerk aan te schaffen.

De maag begint te rammelen en er mag ook wel een paar liter water gedronken worden dus we gaan de Medina in voor lunch. In een fraai restaurant laten we ons verwennen met lokaal eten waarna we er weer een tijdje tegenaan kunnen.

Plafond in het restaurant

Eet smakelijk !

Mooie tent

 We bezoeken de weverij van een Berberfamilie van 110 leden die prachtige kleden en tapijten maken (en verder ook niets doen): een oud-student van onze gids leidt ons rond en hoewel ze ons proberen een tapijt of kleed te verkopen is het een leuke ervaring: de kwaliteit is werkelijk subliem (zegt Anneke, en die weet waar ze het over heeft) en de prijzen zijn inderdaad laag/redelijk: bijvoorbeeld 50 euro vraagprijs voor een mooi kashmir kleed (natuurlijk hebben we ons wat ingelezen en we weten van de tapijten-verkoop-scams die hier op grote schaal plaats vinden). Maar ja, wat moet je er mee op een boot?

We helpen maar even mee opvouwen

Anneke had al eens gehoord van Argan olie en aangezien zowel Anneke en Meike super kwetsbaar haar hebben hebben we ook de Argan olie cooperatie opgenomen in ons programma: zo'n cooperatie zou enkel van vrouwen moeten zijn die met elkaar volledig in de winst delen en de cooperatie die wij bezoeken is er zo een (in tegenstelling tot veel andere waar de winst verdwijnt in tussenhandel en aanbrengers): er zijn geen mannen aanwezig en de dames zijn open, vriendelijk en hartelijk. Ze gaan superleuk met de kinderen om en alleen Ties weigert een gezichtsmasker ('ben toch geen meisje !). Anneke koopt haar Argan haarolie en we zijn een hele leuke ervaring rijker.

Beauty queen

Boeh !

Ties bij de oude oliepers

Lekker tutten

 Een andere niet te missen bezienswaardigheid in Fez is de leerlooierij (de 'tanneries'): middenin de Medina is er gebied waar leer wordt gelooid en geverfd. Eerst gaan de huiden in water met ongebluste kalk, dan in een duivenpoep-bad (salpeter/ammonia) en daarna in de verfbaden. De stank is niet te harden dus gewapend met takjes munt om voor onze neus te houden aanschouwen we dit ambacht.

Stinken !

De baden met ongebluste kalk

Vanaf het dak

De tanneries

Het is inmiddels half zes en het wordt tijd om terug naar het station te gaan: onze gids brengt ons naar het station en we rekenen af met een dikke fooi voor deze top-dag. Moe maar voldaan gaan we op het perron zitten om te wachten op de trein.

Ballie II

De locomotief heeft ergens een afzetting geschept en sleept deze mee tussen trein, perron en rails en we lopen snel naar de andere kant van het perron: als het ding er tussenuit vliegt weet je nooit waar de stukken heen vliegen dus snel wegwezen.

Link !

Een medewerker van de spoorwegen probeert nog door zijn voet erop te zetten het ding eruit te wrikken (tijdens het rijden): levensgevaarlijk !  Uiteindelijk rangeren ze de loc weg voor een andere. Onze trein vertrekt gelukkig nog op tijd. De meneer bij ons in de coupe deelt zijn chocola en chips met de kinderen, wederom een voorbeeld van gastvrijheid en vriendelijkheid.

Het paed werom

Muziekje luisteren

's Avonds om tien uur zijn we weer terug op de boot we weten niet hoe snel we op bed moeten komen na zo'n dag. Zondag doen we in ieder geval rustig aan:  Anneke gaat wassen doen (Laundry Service kost hier 3 euro de kilo, net wat veel) en Robert doet wat reparaties aan de boot.

Zondag wasdag

Ties mag eindelijik de mast in om een lijn in te scheren die was doorgeschavield. 'Laat mij hier maar hangen, het waait hier lekker' horen we van 18 meter hoog.

Eindelijk mocht Ties een keer omhoog voor een klusje

Niet te groot en zwaar worden svp dit jaar, lieren we je nog zo omhoog

Weer veilig beneden

 We eten tonijn en rijst met bonen en wortels van de markt wat je enigszins avontuurlijk zou kunnen noemen. Alleen Amarins eet niet van de (verse !) tonijn, dus als iedereen ziek wordt behalve Amarins weten we waarvan het is. Maar tot hier smaakte en viel het uitstekend. s Avonds drinken we thee bij ons boord met de crews van de Freya en de Island Lady en hiermee sluiten we het weekend af: morgen is het weer een schooldag.

In de routeplanning is het vaak de keus voor Madeira of voor de Afrikaanse westkust. Wij zijn erg blij met onze keus voor het laatste: wat een ervaring. We gaan ons orienteren op wat we nog willen doen in Marokko voordat we naar de Canarisch vertrekken.